Gedachten van Robbert van de Weetering (maandag 13 augustus 2007)

Het droevige [of hoopgevende] van dat zogenaamde bewustzijn, is dat je het door welke willekeurige bril dan ook kunt bekijken, maar altijd vastloopt in je redenering.
Nu kan dat aan mijn beperkte manier van redeneren [of gebrek aan logica] liggen, het zou ook aan het te beredeneren object kunnen liggen.

Vandaag heb ik het eens geprobeerd vanuit de invalshoek van de analogie.
Stel dat de processen in onze bovenkamer geen 'echte' processen zijn, maar analogieën.
Ik zie, hoor en voel dat jij een stoel verschuift. Hoe weet ik nu dat jij een stoel verschoven hebt? Die stoel zit niet in mijn hoofd, jij zit niet in mijn hoofd, jouw spierkracht niet en het kinetische wonder van de verplaatsing [in de tijd] niet.
Toch kan ik er met iemand anders, die ook aanwezig was bij dit wonder over praten. We hadden er een filmpje van kunnen maken of andere meetmiddelen kunnen aanwenden om dit wonder meer te objectiveren.
Praten, filmen, meten, allemaal middelen om het object 'jij verschuift een stoel' te beschrijven, maar het is dat object niet, hoe roerend wij het ook met elkaar eens zijn over de woorden, beelden of meetresultaten.
Ik heb het dus niet over intersubjectiviteit. We zijn het gewoon eens over onze waarneming, maar niet over de manier waarop die waarneming tot stand is gekomen.
In negen van de tien gevallen is dat geen enkel probleem [meer], we zijn uitstekend in staat om verklaringen, gevolgtrekkingen en voorspellingen op basis van die waarnemingen op te stellen, we kunnen er mee werken, we kunnen er mee leven. Ook het feit dat de waarneming en het waargenomene nooit gelijktijdig plaatsvinden en niet op dezelfde plaats, hoeft geen beletsel te zijn om aan de geldigheid van de waarneming te twijfelen.
De waarneming zelf is ons object, dat is het probleem.
De fluxus kunstenaar Nam June Paik heeft dat prachtig verbeeld met zijn installatie van de boeddha die naar zichzelf zit te kijken op een monitor waar een videocamera aan vast zit.
Het is simpelweg een kringloop redenering, de uitkomst van het probleem is de vraag.
De kwadratuur van de cirkel.
Onder waarneming versta ik het resultaat van het waarneemproces en schakel het daarmee gelijk met bewustzijn: weten dat we hebben waargenomen. Cogito ergo sum.
Wat op zich ook een retorische uitspraak is.

Misschien moeten we het hebben over kennis.
Kennis als resultaat van weten.
Misschien moeten we het hebben over emotie, bijvoorbeeld liefde als resultaat van onvoorwaardelijk aanvaarden.
Het zijn maar wat analogieën.
Het waargenomene [je zou het ook de 'objectieve werkelijkheid' kunnen noemen] blijken we sinds Aristoteles heel goed in materiele termen te kunnen beschrijven. Die materiele termen zijn de waarneming. Let wel, het zijn termen, omschrijvingen, formules, kortom analogieën. En een analogie is nooit het voorbeeld zelf.

De quantum mechanica gaat over bedenksels, constructies, modellen. Immers een quark, een foton enzovoort heeft nog nooit een mens gezien [of een mens nooit gezien]. Het lijkt alleen erg aannemelijk dat ze bestaan, omdat we er heel goed processen mee kunnen verklaren die anders onbegrijpelijk bleven. We [be]denken dus dat ze bestaan.

Over denken gesproken.
Denken is altijd bewegen. Het hoeft niet altijd causaal te zijn. Maar wel sequentieel. Je gaat van de ene imaginatie, denkbeeld, projectie, analogie -geef het maar een naam- naar het volgende, of naar de voorgaande [lastig die lidwoorden]. Het is dus een proces. We zijn weer terug bij Einstein. E=mc2. Het onlosmakelijke verband tussen massa en energie.
{Schreef ik bijna het onsmakelijk verband.]
Freud en Einstein als de boosdoeners van de twintigste eeuw.

Over twijfelen.
Dit draaiboek begint met een gedachtegang over twijfelen al voor we met dit hele project waren begonnen. Twijfelen is de bron van nieuwsgierigheid, van denken, van willen weten, van zoeken naar de betekenis van mijn [ons] leven.
We spreken van gezonde twijfel. [Waarschijnlijk ben ik daardoor op het idee van de appel gekomen, dat houdt de dokter weg, zeggen de Engelsen.]
Toch worden we soms ziek van de twijfel. Dan hebben we een dokter nodig. Sommige dokters bedienen zich van de logica [wetenschappers], zij varen blind op de rede en geven geen remedie tegen de ziekte maar bieden Uitsluitsel.
Andere noemen zich profeet, priester of sjamaan, die betrekken hun kennis uit het Grote Magazijn.
En dan zijn er ook nog [levens]kunstenaars, die genezen niet, die zaaien Twijfel.