Nog Meer Gedachtegangen van Marry Linke (dinsdag 10 juli 2007)

In/Uit Balans

(Lees dit vooral als een notatie voor mezelf, in de hoop mijn eigen, abstracte plaatje wat duidelijker te krijgen. Ik pretendeer niet de waarheid in pacht te hebben, ik hoop enkel een stukje dichter bij deze te komen, voor zover dit mogelijk is.)

Op dit moment leven wij in, wat ik noem, een individualistisch egoïstische maatschappij, iets wat zich bewijst in veel zaken. De mens sluit zich af van zijn omgeving, van zijn buitenwereld en creëert een eigen wereldje in zijn huis. Zelfs op straat zijn we tegenwoordig omgeven door het omhulsel wat auto heet. En wanneer we ons dan wel, per ongeluk, gezamenlijk op straat begeven, sluiten we ons af met een onzichtbaar muurtje van oordopjes en mobiele telefoons, en kortweg afstandelijkheid.

Ook ik doe hier aan mee. Ook ik ben passief op de bank aan het kijken door mijn raampjes op de buitenwereld. En wat mij, bewust of onbewust, niet bekoort, blokkeer ik en zap ik weg. Vaak zijn dit de beelden van misère, van ellende, iets waar ik ooit nog de illusie over had er iets aan te kunnen veranderen, te kunnen verbeteren. Maar het evenwicht, de balans, zoals die op dit moment in de wereld is gecreëerd, bestaat en lijkt te bestaan in volle glorie. De macht én de rijkdommen zijn verdeeld, niet evenredig, maar dit hoort bij het verhaal van macht. Macht is het gevecht over wie bovenaan mag op de wip wap; en het lijkt leuk daar aan de top, maar onderaan heb je het eigenlijke en letterlijke overwicht. Zo is het ook verdeeld in de maatschappij.

Het is een continue machtsverdeling tussen de individueel egoïstische belangen en de zogenaamde algemene belangen. Het is een gevecht tussen politici aan de top en het ‘voetvolk’ wat hen daar geplaatst heeft, maar uiteindelijk gaat het altijd om INDIVIDUELE belangen. Ook de regering kan niets anders dan losstaande belangen vertegenwoordigen, bijv. in de verzuiling. Tezamen lijken deze individuele belangen een algemeen iets te kunnen vormen, bijv. bij de hypotheekrenteaftrek. Het linkse volk wil deze in eigenlijke zin behouden, omdat deze over het algemeen wat povere mensen anders geen huizen kunnen kopen; het rechtse volk wil deze ook graag behouden, omdat hun dure huizen slechts goedkoper worden door deze bemiddeling; en alle politici raken hun achterban en plaats aan de top kwijt bij wijziging van standpunt, m.a.w. dezelfde uitkomst d.m.v. algemeen lijkende individueel egoïstische belangen.

Onze complete maatschappij van nu draait om het bevredigen van individueel egoïstische belangen, en draait er in zekere zin zelfs om nieuwe belangen te creëren, zodat ook deze weer bevredigd kunnen worden. En wanneer het lijkt of al onze materiële belangen vervuld, bevredigd zijn, schakelen we over op andere belangen, bijv. ons geweten, want ons verteld dat we nu andermans materiële belangen moeten gaan vertegenwoordigen, en soms zelfs simpelweg de materiële zaken zelf. Het ergste hieraan, vind ik, is dat we dan denken het algemene welzijn te helpen, te bevorderen. Blijkbaar kijken we dan weg van het feit dan we deze ‘gewetensvolle’ nieuwe belangen a) zelf geschapen hebben (d.m.v. het plaatsen van de wens of meer indirect, doordat onze materiële belangen sowieso al onevenredig bevredigd worden, rijkdom en macht ‘vestigt’ zich hier en niet daar, of veroorzaakt materieel zakelijke problemen) en b) deze voor ons eigen ‘gemoedsrust’ willen bevredigen, m.a.w. individueel egoïstische belangen. Er lijkt geen andere mogelijkheid te bestaan dan dat we onze eigen, individueel egoïstische belangen willen behartigen en bevredigen, en ons daarmee op te sluiten in ons eigen, persoonlijke werkelijkheid en wereld.


Een individueel egoïstisch belang, een verlangen, is iets dat je wilt bevredigen, m.a.w. iets wat je ‘jezelf eigen wilt maken’. Het behoort nog niet, of niet volledig, tot jou toe. In eigenlijke zin zijn je individueel egoïstische belangen, je verlangens, de definitie en begrenzing van jezelf. Je behartigt je belangen niet alleen, je bént ze, en tegelijkertijd, omdat je ze vertegenwoordigd en nog niet hebt bevredigd, zijn ze de eigenlijke negatie van jezelf. In je belangen ontken je dus je werkelijke zelf.

Echter op dit moment refereren wij onze werkelijkheid aan onze individueel egoïstische belangen, aan ons niet-zijn, i.p.v. aan ons wel-zijn, m.a.w. je belang is wel je welzijn, maar wat wel is, is niet van belang. Hierdoor voeren deze belangen de boventoon in de definiëring van onszelf, terwijl ons wel-zijn zich ín de negatie, ín het negatieve bevindt. Dit leidt ertoe dat onze belangen slechts oppervlakkige, uiterlijke belangen zijn, en uiteindelijk niet het wel-zijn doet bevorderen, maar deze eerder doet verslechten.

Ik heb het vermoeden dat ooit de ‘machtsverdeling’ anders is geweest. Bijv. bij dieren denk ik dat, hetzij waarschijnlijk in zeer abstracte zin, het wel-zijn, de algemeenheid in het positieve staat, de boventoon voert en het niet-zijn ontkent wordt. Het dier is voor hemzelf alles en alles dat is het dier zelf. Waarschijnlijk heeft een dier ook in die zin geen persoonlijke keuzes, wat moet, moet, of hij nu wilt of niet. Zijn drift, zijn abstracte begrip van het wel-zijn, de algemeenheid der dingen drijft hem tot een actie.

Met het niet-zijn in het negatieve, betekent de ontkenning van het niet-zijn, het anders en vreemd zijn én dus de ontkenning van individueel egoïstische belangen, m.a.w. alles behoort toe aan het wel-zijn, het wel-zijn is de algemeenheid der dingen. Het wel-zijn staat in het positieve, heeft de erkenning en voert de boventoon. De keuzes die jij maakt, de belangen die behartigt worden wordt bepaald door de werkelijke macht van de ontkenning van het niet-zijn. Alles behoort tot jou toe, en bepaald daarmee jouw wel-zijn. Het wel-zijn is de ik die ik echt is en tegelijk is het de ontkenning van het niet-zijn, anders en vreemd zijn, dus het wel-zijn, en welzijn van het ik, is de algemeenheid en de eenheid.

Dit paradoxaal aandoende gebeuren, leidt naar een schizofrene, en eigenlijk ironische, situatie, waarin jijzelf, jouw wel-zijn bovenaan de wip zit en de macht en rijkdom lijkt te bezitten, maar onderaan de wip en dus waar het eigenlijke overwicht zich bevindt, zit de ontkenning van jezelf, jouw niet-zijn. Jijzelf die jijzelf niet bent, deelt in feite de lakens uit en definieert jouw wel-zijn.

Ook vermoed ik dat de mens vroeger, in de oertijd o.i.d, geen ik=ik begrip heeft gehad. Ook hij was alles en alles dat was hij. De begrippen ‘bezit’, ‘macht’ en ‘rijkdom’, die gepaard gaan met individueel egoïstische belangen, werden pas van belang toen het niet-zijn erkenning kreeg en plots fragmentarisch dingen wel en niet tot het ik toebehoorden.

Door o.a. religieuze, filosofische en natuurwetenschappelijke ontwikkelingen is het niet-zijn steeds meer in belang toe gaan nemen, t.o.v. het wel-zijn, de algemeenheid. Door o.a. door deze zaken het niet-zijn te móeten erkennen, verschuift de machtsverdeling, waarbij plotseling de algemeenheid en dus het wel-zijn in de negatie belandt. Dit leidt tot het voeren van de boventoon door het niet-zijn, door anders en vreemd zijn. Omdat het ik sowieso altijd erkend moet worden, veranderd het ik=alles, het ik=wij gevoel in een ik=ik gevoel, wanneer de erkenning van het niet-zijn, gecombineerd de fragmentatie zijn intrede doet. Uiteindelijk wordt het ik bepaald door individueel egoïstische belangen, die het wel-zijn lijken te dienen, maar, omdat deze in de negatie staat, kunnen deze belangen enkel (zelf)destructief zijn.

Het lijkt erop dat, i.p.v. dat de mens vooruitgang boekt, wij degenereren. De enige hoop die de mens heeft is dat wij weer het belang in gaan zien van de algemeenheid der dingen, en het niet-zijn weer in de negatie belandt.